meyeu
Sốt xuất huyết là một căn bệnh đáng lo ngại, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và có biện pháp chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết về sốt xuất huyết ở trẻ em, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
Sốt xuất huyết ở trẻ em là gì?
Sốt xuất huyết Dengue, thường được gọi là “sốt xương”, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Bệnh lây lan qua vết đốt của muỗi vằn Aedes aegypti, thường hoạt động vào ban ngày. Trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm bệnh và có nguy cơ cao gặp biến chứng nghiêm trọng hơn so với người lớn. Virus Dengue có 4 chủng huyết thanh khác nhau, vì vậy trẻ có thể mắc sốt xuất huyết tới 4 lần trong đời.
Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
Nguyên nhân chính gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em là do virus Dengue, lây truyền qua muỗi vằn Aedes aegypti cái. Muỗi cái mang virus sau khi đốt người bệnh và truyền sang người lành khi đốt người tiếp theo. Môi trường sống ẩm ướt, có nhiều nước đọng là điều kiện lý tưởng cho muỗi vằn sinh sôi nảy nở, làm tăng nguy cơ lây lan bệnh. Vào mùa mưa, nguy cơ bùng phát dịch sốt xuất huyết càng trở nên cao hơn.
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em theo từng giai đoạn
Sốt xuất huyết ở trẻ em thường trải qua ba giai đoạn chính: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn phục hồi. Việc nhận biết triệu chứng ở mỗi giai đoạn sẽ giúp cha mẹ có biện pháp xử lý kịp thời.
Giai đoạn sốt
Giai đoạn này thường kéo dài từ 2-7 ngày. Trẻ thường sốt cao đột ngột 39-40°C, kèm theo đau đầu, đau mỏi người, đau nhức hai hố mắt, chán ăn, buồn nôn và nôn. Một số trẻ có thể xuất hiện chấm xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng.
Giai đoạn nguy hiểm
Đây là giai đoạn đáng lo ngại nhất, thường bắt đầu từ ngày thứ 3-7 của bệnh. Trẻ có thể hết sốt hoặc sốt nhẹ hơn, nhưng lại xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như lừ đừ, mệt mỏi, đau bụng, nôn nhiều, chân tay lạnh. Xuất huyết có thể nặng hơn, bao gồm xuất huyết dưới da, niêm mạc, nội tạng. Nguy cơ sốc do thoát huyết tương cao, có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Giai đoạn phục hồi
Sau giai đoạn nguy hiểm, trẻ sẽ dần hồi phục. Các triệu chứng thuyên giảm, trẻ hết sốt, ăn ngon miệng hơn, đi tiểu nhiều, huyết áp ổn định. Số lượng tiểu cầu và bạch cầu trong máu dần trở về mức bình thường.
Sốt xuất huyết ở trẻ em có nguy hiểm không?
Sốt xuất huyết ở trẻ em có thể rất nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Biến chứng nghiêm trọng nhất là sốc do thoát huyết tương, gây rối loạn tuần hoàn, suy đa tạng và thậm chí tử vong. Vì vậy, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi nghi ngờ mắc bệnh.
Biến chứng của sốt xuất huyết
Biến chứng nguy hiểm nhất của sốt xuất huyết là sốc. Sốc xảy ra do thoát huyết tương khiến thể tích máu lưu thông giảm, dẫn đến giảm tưới máu các cơ quan. Các biến chứng khác bao gồm xuất huyết nặng (xuất huyết nội tạng, xuất huyết não), tổn thương gan, thận, viêm não, màng não, và tràn dịch màng phổi. Những biến chứng này có thể đe dọa tính mạng của trẻ.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Cha mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay khi trẻ có các dấu hiệu sau:
- Sốt cao liên tục trên 39°C, đặc biệt là không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
- Xuất hiện các dấu hiệu xuất huyết như chấm xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng.
- Trẻ lừ đừ, mệt mỏi, li bì, khó đánh thức.
- Đau bụng dữ dội, nôn nhiều.
- Chân tay lạnh, da nổi vân tím.
- Tiểu ít hoặc không đi tiểu.
- Bất kỳ dấu hiệu bất thường nào khác khiến bạn lo lắng.
Việc thăm khám sớm sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và đưa ra phương án điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Chẩn đoán sốt xuất huyết
Bác sĩ chẩn đoán sốt xuất huyết dựa trên các triệu chứng lâm sàng, tiền sử dịch tễ (ví dụ: sống hoặc đi đến vùng có dịch sốt xuất huyết) và xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu giúp xác định số lượng tiểu cầu, bạch cầu, hematocrit và phát hiện kháng nguyên NS1 hoặc kháng thể IgM/IgG đặc hiệu với virus Dengue. Việc chẩn đoán sớm rất quan trọng để điều trị kịp thời.
Cách điều trị sốt xuất huyết ở trẻ em
Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho sốt xuất huyết. Phương pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ, bao gồm:
- Hạ sốt: Sử dụng Paracetamol để hạ sốt và giảm đau. Tuyệt đối không dùng Aspirin hoặc Ibuprofen vì có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết.
- Bù nước và điện giải: Cho trẻ uống nhiều nước, oresol, nước trái cây, nước cháo muối. Trong trường hợp nôn nhiều hoặc mất nước nặng, trẻ cần được truyền dịch tại bệnh viện.
- Nghỉ ngơi: Cho trẻ nghỉ ngơi hoàn toàn tại giường trong giai đoạn sốt và theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo.
- Theo dõi tại bệnh viện: Trẻ cần được nhập viện theo dõi và điều trị nếu có dấu hiệu chuyển nặng như sốc, xuất huyết nặng, hoặc các biến chứng khác.
Cách chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết tại nhà
Khi trẻ được điều trị sốt xuất huyết tại nhà, cha mẹ cần chú ý những điều sau:
- Theo dõi sát sao: Đo nhiệt độ thường xuyên, theo dõi lượng nước tiểu, quan sát các dấu hiệu xuất huyết và các biểu hiện bất thường khác.
- Cho trẻ uống nhiều nước: Bổ sung nước, oresol, nước trái cây, nước cháo muối để bù nước và điện giải.
- Hạ sốt đúng cách: Sử dụng Paracetamol theo chỉ định của bác sĩ. Lau mát cho trẻ bằng nước ấm khi sốt cao.
- Chế độ ăn uống: Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, chia nhỏ bữa ăn.
- Vệ sinh thân thể: Giữ vệ sinh cho trẻ sạch sẽ, thay quần áo thường xuyên.
- Tái khám đúng hẹn: Đưa trẻ tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để được theo dõi và đánh giá tình trạng bệnh.
- Đưa trẻ đến bệnh viện ngay: Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu chuyển nặng nào như đã nêu ở phần trên.
Trẻ bị sốt xuất huyết nên ăn gì?
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của trẻ bị sốt xuất huyết. Nên cho trẻ ăn những thức ăn lỏng, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng như:
- Cháo: Cháo thịt băm, cháo cá, cháo rau củ.
- Súp: Súp gà, súp cua, súp rau củ.
- Bún/Phở: Bún/phở nước, thịt nạc, rau xanh.
- Trái cây: Chuối, cam, bưởi, đu đủ chín (giàu vitamin và khoáng chất).
- Sữa chua: Bổ sung men vi sinh, tốt cho hệ tiêu hóa.
- Uống nhiều nước: Nước lọc, oresol, nước dừa, nước ép trái cây.
Tránh cho trẻ ăn đồ ăn khó tiêu, nhiều dầu mỡ, cay nóng. Nên chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ tiêu hóa và hấp thu.
Cách phòng ngừa sốt xuất huyết ở trẻ em
Phòng ngừa sốt xuất huyết hiệu quả nhất là diệt muỗi, bọ gậy và tránh muỗi đốt. Cha mẹ cần thực hiện các biện pháp sau:
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Đậy kín các dụng cụ chứa nước, thau rửa bể nước, lọ hoa hàng tuần, loại bỏ các vật dụng phế thải chứa nước đọng.
- Phòng chống muỗi đốt: Cho trẻ mặc quần áo dài tay, ngủ trong màn, sử dụng kem chống muỗi, vợt điện diệt muỗi, phun thuốc diệt muỗi định kỳ.
- Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết: Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết cho trẻ theo đúng lịch trình.
Việc phòng ngừa sốt xuất huyết cần sự chung tay của cả cộng đồng. Hãy cùng nhau tạo môi trường sống sạch sẽ, không cho muỗi sinh sôi và phát triển để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em và gia đình.
