meyeu
Bệnh tay chân miệng ở trẻ em đang là nỗi lo lắng của nhiều bậc phụ huynh, đặc biệt khi vào mùa dịch. Việc nhận biết sớm biểu hiện bệnh tay chân miệng ở trẻ là vô cùng quan trọng để có biện pháp điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm. Vậy bệnh tay chân miệng có biểu hiện như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây!
1. Bệnh Tay Chân Miệng Là Gì?
Bệnh tay chân miệng (Hand, Foot and Mouth Disease – HFMD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus đường ruột gây ra, chủ yếu là virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi.
2. Nguyên Nhân Gây Bệnh Tay Chân Miệng Ở Trẻ
Bệnh lây truyền chủ yếu do virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71. Trong đó, Enterovirus 71 thường gây bệnh nặng hơn và dễ biến chứng. Sự lây lan của virus gây bệnh tay chân miệng ở trẻ có thể xảy ra qua nhiều con đường:
2.1. Lây truyền qua đường tiêu hóa
-
Trực tiếp: Trẻ tiếp xúc với nước bọt, dịch mũi họng, phân của người bệnh.
-
Gián tiếp: Trẻ cầm nắm đồ chơi, thức ăn, dụng cụ, bề mặt bị nhiễm virus từ người bệnh.
2.2. Lây truyền qua đường hô hấp
-
Trẻ hít phải các giọt bắn chứa virus khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện.
2.3. Lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp
-
Trẻ tiếp xúc trực tiếp với dịch từ các nốt phỏng nước bị vỡ trên da người bệnh.
-
Trẻ dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh như: khăn mặt, bàn chải đánh răng, cốc uống nước,…
Các yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm:
-
Trẻ chưa có miễn dịch với virus gây bệnh.
-
Vệ sinh cá nhân kém, vệ sinh môi trường không đảm bảo.
-
Tiếp xúc gần gũi với người bệnh, đặc biệt trong tuần đầu tiên mắc bệnh.
-
Hệ miễn dịch của trẻ suy yếu do các bệnh lý nền, suy dinh dưỡng,…
3. Các Biểu Hiện Bệnh Tay Chân Miệng Ở Trẻ
Bệnh thường trải qua 4 giai đoạn với các biểu hiện đặc trưng sau:
3.1. Giai đoạn ủ bệnh (3-7 ngày):
-
Thường khó nhận biết, trẻ có thể sốt nhẹ, hơi mệt mỏi, biếng chơi.
-
Một số trẻ có thể không có triệu chứng gì trong giai đoạn này.
3.2. Giai đoạn khởi phát (1-2 ngày):
-
Sốt: Trẻ sốt nhẹ hoặc sốt cao (38-39 độ C), có thể kèm theo rét run.
-
Đau họng: Cổ họng sưng đỏ, đau rát, nuốt khó, trẻ quấy khóc, bỏ bú.
-
Viêm đường hô hấp trên: Chảy nước mũi, nghẹt mũi, hắt hơi, ho.
-
Rối loạn tiêu hóa: Biếng ăn, mệt mỏi, nôn trớ, tiêu chảy nhẹ.
3.3. Giai đoạn toàn phát (3-10 ngày):
Đây là giai đoạn bệnh bùng phát rõ ràng với các biểu hiện đặc trưng sau:
Biểu hiện bệnh tay chân miệng ở miệng:
-
Loét miệng: Xuất hiện các vết loét đỏ, nông, hoặc phỏng nước nhỏ (2-3mm) ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, vòm họng.
-
Đau rát miệng: Trẻ đau rát miệng dữ dội, bỏ bú, bỏ ăn, quấy khóc nhiều, chảy nhiều nước dãi.
-
Hôi miệng: Miệng trẻ có thể có mùi hôi do các vết loét gây ra.
Biểu hiện bệnh tay chân miệng ngoài da:
-
Nổi ban: Xuất hiện các nốt ban đỏ, sần, hoặc phỏng nước trên da.
-
Vị trí nổi ban: Ban thường tập trung ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối, khuỷu tay. Ít gặp hơn ở cẳng chân, cánh tay, mặt.
-
Đặc điểm ban: Các nốt ban thường không ngứa, nhưng có thể gây đau rát, khó chịu cho trẻ, đặc biệt khi chạm vào.
3.4. Giai đoạn lui bệnh:
-
Các triệu chứng giảm dần và biến mất sau 7-10 ngày.
-
Các vết loét trong miệng lành dần, không để lại sẹo.
-
Các nốt ban trên da lặn dần, có thể để lại vết thâm nhẹ.
Lưu ý: Mức độ biểu hiện bệnh tay chân miệng ở trẻ rất đa dạng, từ nhẹ đến nặng. Có trẻ chỉ xuất hiện loét miệng hoặc nổi ban nhẹ, nhưng cũng có trẻ bị sốt cao, co giật, biến chứng nguy hiểm.
4. Khi Nào Cần Đưa Trẻ Đến Bệnh Viện?
Hầu hết trẻ mắc bệnh tay chân miệng đều có thể điều trị tại nhà. Tuy nhiên, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất khi có các dấu hiệu cảnh báo bệnh trở nặng, biến chứng nguy hiểm:
4.1. Biểu hiện thần kinh:
-
Sốt cao: Trẻ sốt cao trên 39 độ C, kéo dài hơn 48 giờ, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
-
Rối loạn tri giác: Trẻ lừ đừ, li bì, ngủ nhiều, khó đánh thức, giảm nhận thức, mất phương hướng.
-
Co giật: Trẻ co giật, run tay chân, rung giật cơ mặt, mắt nhìn lên.
-
Yếu chi: Trẻ đột ngột yếu hoặc liệt một hoặc nhiều chi.
4.2. Biểu hiện hô hấp:
-
Thở nhanh: Trẻ thở nhanh hơn bình thường, gấp, lồng ngực co rút.
-
Khó thở: Trẻ khó thở, thở mệt, da tái xanh, tím tái môi, đầu ngón tay.
4.3. Biểu hiện tim mạch:
-
Tim đập nhanh: Nhịp tim của trẻ nhanh hơn bình thường.
-
Huyết áp tụt: Trẻ mệt lả, da lạnh, ẩm, mạch nhanh, yếu.
4.4. Biểu hiện khác:
-
Nôn ói nhiều: Trẻ nôn ói nhiều lần, không ăn uống được, có dấu hiệu mất nước như khô môi, khát nước, tiểu ít.
-
Tiêu chảy nhiều lần: Trẻ đi ngoài phân lỏng nhiều lần, có thể kèm theo máu.
-
Bỏ bú, bỏ ăn: Trẻ bỏ bú hoàn toàn hoặc bú kém, bỏ ăn, không ăn uống được gì.
Lưu ý:
-
Trẻ sơ sinh, trẻ dưới 3 tuổi, trẻ có bệnh lý nền (bệnh tim, bệnh phổi, suy giảm miễn dịch…) có nguy cơ biến chứng cao hơn.
-
Cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng của trẻ, đặc biệt trong 3-5 ngày đầu của bệnh.
5. Cách Phòng Ngừa Bệnh Tay Chân Miệng Cho Trẻ
Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh tay chân miệng. Do đó, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng để bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh này.
5.1. Vệ sinh cá nhân:
-
Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch cho trẻ và người chăm sóc trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là:
-
Trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.
-
Sau khi thay tã cho trẻ, sau khi tiếp xúc với chất thải của trẻ.
-
Sau khi hắt hơi, ho, sổ mũi.
-
Trước và sau khi chế biến thức ăn.
-
Sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc đồ vật, bề mặt nghi ngờ nhiễm virus.
-
-
Sử dụng dung dịch sát khuẩn tay: Khi không có xà phòng và nước, có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn tay chứa ít nhất 60% cồn.
-
Che miệng khi ho, hắt hơi: Dạy trẻ che miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay khi ho, hắt hơi, sau đó bỏ khăn giấy vào thùng rác và rửa tay sạch.
5.2. Vệ sinh môi trường:
-
Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ: Lau sạch sàn nhà, bề mặt đồ đạc, tay nắm cửa, đồ chơi bằng dung dịch sát khuẩn thường xuyên, đặc biệt là những nơi trẻ thường xuyên tiếp xúc.
-
Giặt giũ thường xuyên: Giặt sạch quần áo, chăn ga gối đệm của trẻ bằng xà phòng và nước nóng, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
-
Khử trùng đồ chơi: Vệ sinh, khử trùng đồ chơi của trẻ thường xuyên bằng dung dịch sát khuẩn, đặc biệt là đồ chơi trẻ hay ngậm mút.
5.3. Cách ly trẻ bệnh:
-
Không đưa trẻ đến nơi đông người: Khi trẻ có dấu hiệu bệnh, không nên đưa trẻ đến trường học, nhà trẻ, công viên, siêu thị,… để tránh lây lan bệnh.
-
Cách ly trẻ tại nhà: Cho trẻ nghỉ học, nghỉ ngơi tại nhà, cách ly với trẻ khác trong gia đình cho đến khi khỏi hẳn bệnh.
5.4. Chế độ dinh dưỡng:
-
Cho trẻ ăn chín, uống sôi: Đảm bảo thức ăn cho trẻ được nấu chín kỹ, nước uống được đun sôi để nguội.
-
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Cho trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, tăng cường sức đề kháng như rau xanh, trái cây, thịt, cá, trứng, sữa,…
-
Bổ sung nước đầy đủ: Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, đặc biệt là nước lọc, nước ép trái cây tươi để tránh mất nước.
5.5. Tiêm chủng đầy đủ:
-
Tiêm vắc xin phòng các bệnh đường hô hấp: Giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, gián tiếp phòng ngừa bệnh tay chân miệng.
Bệnh tay chân miệng ở trẻ có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Bằng cách hiểu rõ biểu hiện bệnh tay chân miệng ở trẻ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, chúng ta có thể bảo vệ con yêu khỏi căn bệnh nguy hiểm này!
